Soms heb je dat zo. Een bekende theatergroep doet ineens iets wat je niet van ze verwacht. Dat overkwam me bij Tiuri, een theatergroep voor mensen met een psychische handicap en soms ook met een lichamelijke beperking. Ik volg Tiuri al jaren en het is mooi om te zien hoe de spelers met soms eenvoudige verhaallijnen een sfeerbeeld neer kunnen zetten. Dat is goed, verdienstelijk en aangenaam.
Maar pas geleden liet de groep zien dat ze de hele discussie over integratie en inclusie echt begrepen hebben. Niet door hoogdravende theorieën of een praatstuk, nee juist door het te laten zien in hun spel. Geen stuk van "oh, wat zijn we toch leuk bezig" of "maar wij kunnen ook wel wat hoor", nee een keiharde confrontatie van eigen onvermogen, verpakt in een theatraal jasje. Geen moralistisch stuk of een spel waarin de "gewone" mens wordt duidelijk gemaakt dat ook zij mankementen hebben, niets van dat alles. Maar wat dan wel?
Een spel waarin de eigen onvermogens worden uitgebuit ten koste van die zogenaamd begripvolle medemensen: "Zij wij gek, nou dat zullen we dan ook even laten zien." "willen jullie door ons bedrogen worden, nou publiek, dan kun je het krijgen ook," En zo roepen de meest sexy mannelijke leden naar elkaar over het publiek: "Zie je dat lekkere wijf daar zitten? Hé, schatje, hoe is het?" Ze lachen en doen wat mannen "altijd" doen naar mooie vrouwen: ze dagen ze uit en lokken reacties. Maar dan zegt een ander: "Stop daar nou maar mee, want ze willen ons toch niet. Wij zijn anders dan hun. Houd daar nou eens mee op."
Op dat moment staan ze weer daar waar ze zichzelf weten, namelijk buiten de "gewone" maatschappij.
Wat later zijn ze met huishoudelijk werk bezig, zoals afstoffen, de stoep vegen, ramen schoonmaken, vloeren dweilen, wat in redelijke orde gaat. Dan komt er een observator binnen met een notitieblokje en ogenblikkelijk verandert de bijna geoliede machine in een debiele bende. Iemand trekt de emmer over haar kop, een jongen trekt idiote bekken en een ander maakt spastische bewegingen. Dat gedrag van "Als jullie ons achterlijk denken, dan zullen we dat ook even laten zien." Het is perfect gespeeld op de vervormde en vertraagde klanken van muziek. En ondanks het feit dat je als publiek verdomd goed weet dat het allemaal gespeeld is, blijft het ongemakkelijk. Het appelleert namelijk aan onze verborgen ideeën over hoe wij toch eigenlijk vaak denken over deze mensen. Dat zeggen we niet en zeker zullen we het nooit toegeven, want het is politiek niet correct. Maar de spelers van Tiuri weten wel hoe het zit en daar spelen ze fantastisch mee. Natuurlijk zit er ook de hand van een regisseur achter, een regisseur die de spelers zo ver gekregen heeft dat ze dit onder zijn leiding durven en kunnen doen. De regie van Franky van Dorst heeft tot iets fundamenteels geleid via een bijna abstract verhaal. En dat is samen met deze acteurs een topprestatie, gedurfd, waarachtig en knap!
Voor mij het toppunt van integratie: erkennen dat je anders bent en zeggen tegen de anderen, "de normale mensen": je ziet maar wat je ermee doet. Wij zijn wie we zijn! Maar deze bewering zal ook wel niet politiek netjes zijn, maar toch heb ik het als een verademing gevoeld.
Kees van Meel
Geen opmerkingen:
Een reactie posten